Drogi szybkiego ruchu – autostrady i drogi ekspresowe – stanowią główne sieci komunikacyjne w Polsce. Pozwalają szybciej i w bardziej komfortowy sposób podróżować nawet pomiędzy najodleglejszymi zakątkami kraju. Odpowiednio gęsta sieć takich dróg to bardzo istotne udogodnienie dla przedsiębiorców, którzy często muszą podróżować służbowo (lub chcą wybrać się na urlop). Warto dowiedzieć się, jak wygląda ta sieć dróg aktualnie i jakie są plany jej rozbudowy na najbliższe lata.
Zgodnie z danymi Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad w Polsce jest obecnie (wrzesień 2024) blisko 1,9 tys. km autostrad oraz ponad 3,3 tys. km dróg ekspresowych. W odróżnieniu od pozostałych dróg krajowych, których jest łącznie ponad 19 tys. km, te nazywa się drogami szybkiego ruchu. A to ze względu na wyższe dopuszczalne na nich prędkości, wynikające z odmiennej konstrukcji tych dróg.
Autostrady i drogi ekspresowe – czym się wyróżniają
Drogi szybkiego ruchu najłatwiej odróżnić od pozostałych po oznaczeniach. Autostrady oznaczone są literą A z dodanym numerem (np. A1, A2, A4), natomiast drogi ekspresowe literą S i numerem (np. S3, S8, S19) – stąd potocznie nazywa się je “eskami”. Symbole te umieszczane są na tablicach na czerwonym tle, podobnie jak ma to miejsce w wypadku innych dróg krajowych, jednak te ostatnie oznacza się samym numerem, bez dodatkowych liter.
Znaki drogowe E-15a, E-15c i E-15d służące do oznaczania dróg krajowych, autostrad i dróg ekspresowych (źródło: Rozporządzenie w sprawie znaków i sygnałów drogowych, Dz.U. z 2019 r. poz. 2310)
Co ciekawe, numery dróg krajowych (a więc i szybkiego ruchu) oznaczają jednocześnie kierunek ich biegu. Numery parzyste oznaczają drogi o przebiegu równoleżnikowym lub zbliżonym (wschód-zachód), a nieparzyste o przebiegu południkowym (północ-południe).
Konstrukcja dróg szybkiego ruchu
Aby dany odcinek mógł zostać zaliczony do kategorii dróg szybkiego ruchu, musi on spełniać szereg wymogów konstrukcyjnych. Przede wszystkim jezdnie biegnące w przeciwnych kierunkach muszą być od siebie stale rozdzielone, na przykład przez metalowe lub betonowe bariery. Drogi te nie mogą mieć skrzyżowań, są połączone węzłami. Ponadto autostrady i drogi ekspresowe mają szersze od dróg niższych kategorii pasy ruchu – 3,5-3,75 m oraz pasy awaryjne – 2,5-3 m.
W konsekwencji na tych drogach przepisy pozwalają podróżować z wyższymi niż na innych prędkościami. Na autostradach jest to 140 km/h, a na drogach ekspresowych 120 km/h. Natomiast wbrew obiegowej opinii, prawo nie reguluje minimalnej prędkości, jaką można jechać na autostradzie. Wszystko zależy od warunków panujących na drodze. Natomiast każdy poruszający się po autostradzie pojazd musi być w stanie osiągać prędkość wyższą, niż 40 km/h.
Niezwykle istotne z punktu widzenia podróżujących i ich komfortu są miejsca obsługi podróżnych (MOP-y), które też są obiektami obowiązkowo budowanymi przy autostradach i drogach szybkiego ruchu. To tam kierowcy i pasażerowie mogą zrobić przerwę i odpocząć w trakcie dłuższej podróży, zjeść coś i zatankować auto.
Czy drogi szybkiego ruchu są płatne?
Zgodnie z obowiązującymi w Polsce przepisami, wszystkie autostrady, większość dróg ekspresowych i niektóre odcinki krajowych (aktualna mapa dostępna na etoll.gov.pl), są w Polsce płatne dla autobusów oraz pojazdów lub ich zestawów o dopuszczalnej masie całkowitej (DMC) powyżej 3,5 t.
Natomiast jeśli chodzi o samochody osobowe (o DMC poniżej 3,5 t i bez przyczep) i motocykle, to ich kierowcy muszą płacić za przejazd tylko niektórymi odcinkami autostrad A2 i A4 (szczegółowo wyjaśniamy to w tym wpisie).
Jak można płacić za przejazdy drogami płatnymi w Polsce?
Płatności za przejazd płatnymi odcinkami autostrad można w Polsce dokonywać zarówno w sposób manualny, jak i wykorzystując różne metody płatności automatycznych. Natomiast użytkownicy pojazdów o DMC powyżej 3,5 t zobowiązani są do uiszczania opłat w systemie e-Toll z wykorzystaniem urządzenia pokładowego lub aplikacji.
Videotolling w karcie paliwowej
Popularną metodą automatycznych płatności wykorzystywanych na polskich autostradach jest videotolling. Metoda ta oparta jest na identyfikacji pojazdów za pomocą automatycznego odczytu numerów rejestracyjnych przez kamery.
Dzięki temu mechanizmowi podjeżdżając do bramek na autostradzie nie musimy zatrzymywać się, a jedynie zwolnić, aby system mógł sprawdzić, czy dany samochód jest zarejestrowany. Kiedy weryfikacja się zakończy, szlaban automatycznie się otworzy. Cały proces trwa zazwyczaj kilka sekund.
Aby korzystać z takich płatności, użytkownicy kart dostarczanych przez Fleetcor, nie muszą posiadać specjalnych urządzeń lub aplikacji. Wirtualną kartę do videotollingu można łatwo i szybko zamówić na portalu klienta MyFleetcor. Jest ona automatycznie rejestrowana w systemie i działa już po upływie kilku minut od złożenia zamówienia.
Dzięki korzystaniu z wirtualnej karty do videotollingu oraz karty paliwowej od tego samego dostawcy możemy znacznie ułatwić sobie zarządzanie kosztami podróży służbowych. W takim przypadku wydatki paliwowe oraz opłaty za przejazdy znajdują się na wspólnej fakturze z danego okresu rozliczeniowego.
Plany rozbudowy sieci dróg krajowych
Zgodnie z danymi Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad w budowie obecnie jest prawie 1,4 tys. kilometrów dróg krajowych. Przeważnie są to prace obejmujące dokończenie wcześniej zaczętych tras szybkiego ruchu, np. autostrady A2 od Mińska Mazowieckiego do Białej Podlaskiej, czy brakujących odcinków dróg ekspresowych (np. S3, S6, S8). Są też nowe inwestycje, zwłaszcza we wschodniej Polsce, jak chociażby drogi S17 i S19.
Natomiast jeśli chodzi o prace planowane w ramach Rządowego Programu Budowy Dróg Krajowych 2030, będące aktualnie na etapie przetargu lub przygotowania, to objąć one mają jeszcze ponad 2,6 tys. km dróg krajowych w całej Polsce. Wśród nich jest między innymi budowa Obwodnicy Aglomeracji Warszawskiej (autostrada A50 i droga ekspresowa S50), dróg ekspresowych – np. S10 łączącej Szczecin z Warszawą, S11 z Koszalina do Katowic, a także rozbudowa lub przebudowa wybranych odcinków autostrad (A2, A4) i dróg krajowych (nr 7, 25, 36).
